COMMENTS AND FEEDBACKS, MARCH 2010 TALASALITAANG BULAKAN

COMMENTS AND FEEDBACKS, MARCH 2010
TALASALITAANG BULAKAN


May feedback na tinanggap ako tungkol sa TALASALITAANG BULAKAN. Ikinatuwa ko ito dahil una, ang tagal nang hindi nag-e-email sa akin ang kaibigan kong ito na taga-States, na hindi ko alam kung binabasa niya ang aking blog, bagama't ang sabi nang huli kaming mag-usap sa telepono ay binibigyan pa niya ng kopya ang ilang kaibigan niyang Pinoy na mahilig magbasa ng kwento. Ikalawa, ang ibinahagi niyang mga “salita” ay naiisip ko na nang umagang bago ko pa nabasa ang kanyang email. Ibig sabihin, gumagana pa rin ang ESP namin. Kumbaga, naka-tune in pa rin kami sa isa't isa. Hindi pa nalalagot ang tali. Tulad niya, lubos din akong nagpapasalamat.

-Nagbabalik ang mga magagandang alaala ng ating kabataan. Ako ay lubos na nasisiyahan. Maraming salamat.

Ang mga natatandaan ko ay ang tawag ng Tatay na katyaw sa halip na tandang. At isa pang salita ay matingki. (Mula kay Baby V)


(Katyaw... ganoon nga ang karaniwang tawag sa tandang noon. Matingki... ay nasa klasipikasyon ng mga salitang mabangga, mabunggo, madaiti, masagi. Pero, may degree ang pagkakaiba. Tulad nito -

mabangga – Kung nabangga (past tense) kita, halos sapol kitang tinamaan, baka nabuwal ka pa. Ibig sabihin, malakas ang pagtatama ng ating mga katawan.

Mabunggo – Kung nabunggo ko ang mesa, maaaring nabuwal ang flower vase na nakapatong rito. Medyo nabawasan ang lakas ng pagkatama ko sa mesa. Gumewang lamang ang mesa, kaya nabuwal ang flower vase.

Madaiti – Kung masikip ang sasakyan, maaaring magkadaiti ang ating mga braso kapag tayo'y magkatabing nakaupo, halimbawa, sa jeep. Ibig sabihin, bahagyang nagtatama, pero hindi na pinapansin.

Matingki o ma-ingki – Dito ay parang pinung-pino ang pagtatama ng isang tao at isang bagay. Halimbawa, ganito ang sasabihin kapag may binibihisang bagong opera: “Dahan-dahan lang, baka matingki mo ang aking sugat...”

Masagi – ay halos pareho ng matingki. Mas malaki lamang nang bahagya ang nakasagi. Halimbawa, nasagi ng braso o bisig ko ang halamang nasa paso. Pero, natingki (ng daliri, halimbawa) ko ang sugat niya, gayong ingat na ingat na ako.

Dahil naumpisahan na ito, naalaala ko tuloy ang iba pang mga salita na nasa ganitong kategorya. Na sa States ko pa naririnig. Kapatid ko ang nagsabi, na pag sumumpong ang kanyang arthritis, eengkang-engkang na siya sa paglakad.

Eengkang-engkang. Iingkud-ingkod. Iika-ika. Mga salitang pare-pareho rin halos ang kahulugan, nasa degree lamang ang pagkakaiba.

Eengkang-engkang – Masakit ang balakang, o kuyukot, may arthritis, kaya eengkang-engkang sa paglakad. Ibig sabihin, halos buong katawan ay kasama sa tagilid o hindi pantay, eengkang-engkang na paglakad.

Iingkud-ingkod – Dito ay medyo nabawasan ang hindi na natural na aksiyon sa paglakad. Mas pino ang galaw, halos mula baywang lamang pababa sa paa.

Iika-ika – A, karaniwan nang ang masakit rito ay nasa tuhod o paa lamang. Mas higit sa paa na nakatapak ng pako (painiksiyon agad ng anti-tetanus). Hindi itinatapak ang paang nakatapak, kaya depende sa kung aling bahagi ng talampakan ang napako, iyon lamang hindi masakit ang itinatapak, kaya iika-ika, sa paglakad. Minsan nga, kumakandirit na lang.

Kandirit – palundag-lundag na paglakad na gamit ay isang paa lamang.

Umipod – Kung magkatabi kayong nakaupo, at masyadong nakasiksik sa iyo ang katabi (karaniwan ay mga batang nais kumandong at nais mong ito ay gumawi-gawi ng upo sa natitira pang espasyo, ang sinasabi ay “umipod ka nga doon!” O umusad. Ang umiipod kasi ay hindi tumatayo upang umalis sa kinauupuan, manapa'y iniuusad lamang niya ang kanyang puwet, palayo sa katabi. Sa Candelaria, Quezon, ang nariring kong sinasabi ay “dumais-dais ka nga diyan, maligalig kang bata ka!”

Habang ginagawa ko ito ay aking naiisp, tunay na napakayaman ng wikang Pilipino! At nasa Bulakan pa lamang ako. Isipin mo ang iba pang mga lalawigan at rehiyon, iba pang mga dialects at lengguahe (dahil dito raw sa Pilipinas, ang ibang tinatawag nating “dialect”, sa katotohanan ay itinuturing na “language”. May pagkakaiba ang dalawa.

Bagaman at nais kong magbigay ng disclaimer, na baka hindi naman sa buong Bulakan ginagamit ito. O baka sa Malolos lamang. O baka sa aming baryo Sto. Rosario lamang. O baka sa bahay lamang namin. Bagaman pa rin, na sa loob ng aming bahay, lumaki ako na ang pagsasalita ng maling tagalog ay laging iwinawasto ng aking Amang. Hindi iyong grammar, kundi iyong right choice of word, na tama doon sa nais kong ipakahulugan.

Muli, maraming salamat kay Baby!)



At mula California - Dagdag sa Talasalitaang Bulakan na hindi na raw niya naririnig ngayon. Inilagay ko na ang alam kong kahulugan ng mga salitang walang nakasulat na paliwanag.

1- bigkis – ito ay ang telang ipinantatali sa tapat ng pusod ng bagong kasisilang na sanggol, na hindi na ginagamit ngayon sa mga ospital. Minsan, itinatawag rin ito sa magkakataling mga kahoy na panggatong. O tubo sa palengke. Ang tubo ay pinapangos, baka hindi alam ng mga bata, kasi, wala na ngayong itinitindang tubo sa gilid ng karsada.

2- inuyat/ginaok – Ay, masarap ito na ipinapahid sa mainit na pandesal. Tawag ngayon dito ay coco jam.

3- bagting – pwedeng kwerdas ng gitara (sino kaya ang nakatatanda ng awit na ito “bagting ng kudyapi'y lagot na, dinggin mo ang harana...) o malaking alambre na itinatali sa mga bahay na pawid, ang isang dulo at ang kabilang dulo ay sa isang matibay na kahoy o piraso ng kahoy na ibinabaon naman sa lupa kapag may darating na bagyo. Isang karaniwang tanawin, bayanihan pa, sa probinsiya, kapag may balitang may daraang bagyo sa lugar.

4- kuting - maliit na pusa

5- tuta - maliit na aso

6- mola- malaking kabayo

7- besero- maliit na kabayo o bisiro.

8- tiburin - sports kalesa – two-seater ito, equivalent sa mga sports car.

9- kumon – kubeta – tinatawag din itong kasilyas; toilet ito.

10- sungkit – isang mahaba at medyo payat na kahoy o kawayan na may nakabarigang maikling patpat sa dulo, o kung minsan ay pako, na ginagamit na pangkawit ng isang bungang-kahoy sa mataas na puno.

11- tandang - rooster

12- inahin – At may awit din ang mga bata na ganito: ang inahing manok, kangina'y pumutak, putak, putak, putak, ako ay nagulat!

13- sangkaterba – na kasingkahulugan rin ng sangmalmal, sandamukal, sandamakmak, ibig sabihin, ang dami-dami-dami....

14- alitaptap – may alitaptap pa ba ngayon? O nilipol na ito ng polusyon? Sa Sonia's Garden sa Tagaytay/Alfonso, Cavite, nang nag-overnight kami noong Setyembre ng nakaraang taon, may isang puno sa hardin ni Sonia na pinamamahayan ng sangkaterba, sandamukal na alitaptap. Kay ganda-ganda....

15- dalahira – alam ng lahat kung ano ang tsismosa, pero ang dalahira, ay several degrees na grabe sa tsismosa. Hindi lamang ito mapaglubid ng buhangin, mapagkulapol pa ito ng putik.

16- uma-alindayog – o umiindayog? Kung si Tarzan ay nasa itaas ng mataas na puno sa gubat at may gustong puntahan, nilulundag niya ang isang nakasabit na baging at palipat-lipat siyang umiindayog sa mga puno hanggang makarating kay Jane. O kay Cheetah!

More coming, pag na alala ko. (From Mon T.)

(Wala na akong masasabi, kundi maraming-maraming salamat sa mga INPUT mo. Sana, ay magpadala rin ang iba pa at malay mo, makagawa tayo ng kalipunan ng mga salitang unti-unti nang nawawala sa bokabularyo ng tao. Ang misyon natin ay mapanatiling buhay ang ating wika, hindi lamang ang sa Bulakan, kundi pati na sa iba pang lalawigan. At rehiyon. Isang Talasalitaang Pilipino. Sasabihin ng taga-Bulakan, saglit lamang, sandali lang, teka lang o 'anteka muna... Na aayunan ng isang Kapampangan ng kapa mu, kapa mu... Ng isang Cebuano ng kadyut lang... Ng isang tinedyer ngayon ng wait lang!)



-Kumusta na? Kami ay okay naman. Busy sa mga grandkids.
Salamat at nakuha mo and mga kwento after ng bagyo. Lagi kong binabasa at
ako'y talagang nag-e-enjoy sa mga kwento mo. Habang binabasa ay para
bang nakikita ko ang mga pangyayari ," excellent , vivid descriptions of the details".

Noong araw na bata pa ako, hindi ko na-a-appreciate ang details, pero ngayon,
iba pala, lalo na kami ay narito sa Amerika na puro English ang aking
nadidinig. Talagang real na Tagalog ito, at tunay na you deserve to be
an AWARDEE . Keep sending , Maraming Salamat. (From Lilia)

(Pareho tayo. Noong bata pa ako (nineteen forgotten na), hindi ko rin masyadong gusto ang mga detailed narration sa isang kwento. Gusto ko ay panay conversation na lang. Ang totoo, sa pagsulat ng kwento, ito ang gusto ng mga publisher ng magasin, na mabilis ang takbo o kilos o daloy ng kwento. Kapag narration kasi, parang nakahinto, unless, mga “verb” ang gamit dito. Later however, medyo lumabas iyong technique o style na natural siguro sa akin, na kahit narration, parang may kinakausap ako, kaya kahit paano, hindi naman “boring”, hopefully. Salamat din sa pagsubaybay ninyo sa blog.)


-Lubhang malawak ang iyong imagination para mailagay mo sa isang kwento ang ganyang mga pangyayari. Siguro nga, maraming Rodel ang nagdaan sa masalinuot na buhay..... (From Claire)

(Tunay ngang maraming Rodel sa buhay nating ito. Hindi lamang sa larangan ng pag-ibig, kundi sa buhay mismo. Na nais ay biglang-yaman. Halimbawa, mga tao sa paligid, na nagbabakasakaling tumama sa lotto. Pero, small time lamang ito. Ang beinte pesos na panaya ay kaunting bawas lamang sa pambili ng bigas. Ngunit sa larangan ng pulitika...

Sana, matuto silang tulad ni Rodel. Na makamit man nila ang kanilang minimithi, maging matapat sila sa kanilang tungkulin at huwag magpadala sa halina ng pagpapayaman.)



-Maraming, maraming salamat sa mga magandang sinulat mo, lalo na iyong tungkol sa mga "AWITAN." Kaya pala noon... ay malaki and naitulong mo sa mga kinanta natin. Maramin kang alam na kanta, at talagang pinaghandaan mo kami, KAYA NAPAKASAYA NG ATING AWITAN. This proved, beyond any reasonable doubt, that "PREPARATION IS THE KEY TO HAPPINESS AND SUCCESS, AND WE WILL CHERISH AND ENJOY IT FOREVER, WHEREVER WE MAY BE."

You are right, Eve, that GOOD MUSIC brings back happy and sad memories. The beautiful and meaningful song, that you wrote, entitled, "This Love of Mine," which was sang by Frank Sinatra, was almost applied to my love... The only exception or difference, which was at the ending part of the song, was that "I asked GOD," not just the sun, the moon, and the stars, in answering the ending and most important question, "What's to become of it, this love of mine?" (From Ed)

(Maraming-maraming salamat din sa mga ipinadala mong lyrics ng kanta, mga all-time favorites na talagang hindi kukupas. Minsan, ilalagay ko ang mga ito sa aking blog. Alam mo bang, natutuhan ko na rin ang magpatugtog ng CD o MP3 sa aking computer habang nagtatrabaho ako rito? Nakaka-inspire talaga.

At good news, matatapos ko nang hugasan at patuyuin ang aking mga music CDs na nabaha noon at napuno ng putik. Tiyaga at ingat lamang sa
paghuhugas nito para huwag magasgas. Mga awit nina Frank Sinatra, Mel Torme, Doris Day, Louie Armstrong, Rosemary Clooney, Gershwin, piano at instrumental, orchestral, big band. Classics nina Chopin, Mozart, Tchaikovsky, Vivaldi. at kung sinu-sino pa. What remains to be seen ay kung maayos nga ang pagkalinis ko sa mga ito. Cross your finger, am crossing mine.)



-Gustung-gusto ko ang kwento mo. Gusto ko ngang i-print para lagi kong nababalikan kahit wala ako sa computer. (From Hermi)

(Ay, sige, print mo at i-compile, para kung namamahinga ka, matapos ang mga trabaho ng pag-aalaga sa apo, may mababasa ka. Salamat...at malapit na ang kasunod – ANG BAGONG MAGDALENA.)