Napakaraming naganap sa magkasunod na buwang ito. Mga nangyari maraming taon na ang lumipas at nangyari sa kasalukuyang panahon.
Agosto 1 – Pumanaw ang dating Pangulo ng Pilipinas Corazon C. Aquino, ang tinatawag ng marami na Tita Cory. Ang petsang ito naman ang ika-111 kaarawan ng namayapa kong Amang.
Agosto 21 - Anibersaryo ng pagkamatay ni Benigno Aquino na pinaslang noon pagdating niya buhat sa America. Kaarawan naman ito ng isang taong karugtong ng aking hininga.
Agosto 30 - Itinuring kong kaarawan ito ng aking alagang dachshund na si Tanya, kahit hindi ko alam kung ito nga ang petsa ng kanyang kapanganakan, dahil ito ang kaarawan ng taong nagbigay sa akin sa kanya. Antonio ang pangalan niya, kaya pinangalanan ko ang aso ng Antonia, may palayaw na pinagandang Tanya. Kaya espesyal sa akin si Tanya ay sa dahilang bigay siya ng isa kong kaibigan na naging multi-milyunaryo, na hanggang ngayon ay hindi pa nakalilimot sa aming barkada.
Ang buwan ng Agosto ay buwan ng mga kaarawan ng marami sa aming pamilya. at kaarawan din ng dating Pangulong Ramon Magsaysay. Naging ugali na natin ang magkone-konekta ng mga pangyayari at mga petsa, sa mga kaarawan o kamamatayan ng mga kilala at pamoso, o “notorious” mang mga tao. Nakikiamot kumbaga sa kanilang kabantugan. Mga “reflected glory”. Doon man lamang ay makaramdam ng pagsikat.
Setyembre 1 – Kaarawan ito ng aking biyenan. At sa dahilang siya ang nagluwal sa maliwanag sa aking kabiyak, natural na mahalaga ang araw na ito sa akin.
Nakatutuwang karanasan ko na ilang taon nang nakatatanggap ako ng pumpon ng bulaklak mula sa isa kong anak tuwing sumasapit ang kanyang kaarawan. Hindi, sa aking kaarawan, kundi, sa kanyang kaarawan. Aniya’y bilang pag-alala na ako ang nagbigay sa kanya ng buhay. Ang sarap, di ba? Ngunit bago kayo mainggit, mga nanay na hindi pa nakararanas nang ganito, ito ay nangyari lamang matapos ang maraming “inosente kunong” kwentuhan na hindi ko naman akalaing “tumimo” at magbunga.
Setyembre 1 - Tunay na isang dakilang araw sa akin. Taun-taon, ito ang araw ng paggagawad at pagpaparangal sa mga mapapalad na nagwagi sa Timpalak Carlos Palanca Awards for Literature. Ilang taon ding nakasama ako rito, para sa Isang Pook, Dalawang Panahon; Si Regina at Ako; Isang Araw sa Isang Bahay-Ampunan; at Ipanalangin Mo Siya, Ipanalangin Mo Kami. Mananatili itong isang dakilang araw sa akin, kahit ngayon ay hindi na ako aktibo sa pagsusulat at nagrerepaso na lamang ng mga naisulat na. Wala sa “writing mode”, nasa “blogging mode” naman.
Setyembre 11 – Kamakailan, tumanggap kami ng email mula sa aking anak na “pinatulog” na nila ang maysakit nilang pusa, si Mr. Darcy na ang pangalan ay kinuha sa nobela ni Jane Austen na “Pride and Prejudice”. Sabi nga ng aking manugang sa kanyang blog:
It was time. I brought him into the clinic, and, wouldn't you know it, he worked up enough energy to try to hide from me when it was time to go. I held him as the tranquilizer took effect, and it did so expeditiously. And then he got the shot. He was gone before I even felt him go. He was still warm, but his chest wasn't moving anymore, but I could only tell by looking into his eyes.
"He's dead?" I asked the doctor who looked like he was about to cry, too.
"Yes," he answered quietly, "he may gasp, but his heart's stopped."
The aide couldn't look at me as she offered her regrets and offered not to give me the receipt. "I'm sorry for your loss," she said.
"Thank you," I replied verbally, but I thought me, too. No more hugs and rubs and scratches from our playful ocelot. I wonder when it will hit me.
September 11th, 2009, 4:12 pm. A minute before he was leaning heavily into my embrace, and then a minute later he was gone. Another reason for me to hate this date.
Nagbigay ako ng comment sa nasabing blog. Ito ang aking isinulat.
Yes, a date to hate, specially for most Filipinos who suffered during the martial law years, for on this date, the dictator was born. But for me, a date, not exactly to hate, but just remember, for on this date, my mother died twenty years ago. Let this just be a date to remind us of beautiful moments spent with them.
For Mr. Darcy, I will treasure the time he accepted me - eyeing me, slowly walking towards me, gingerly hopping and settling on my lap as I was seated on the rocking chair in the living room by the front window. I felt I belong. No longer just a visitor. The feeling was akin to the one I felt when a two-year old kid planted a kiss on my cheek, without prompting, while we were seated by the same front window, waiting for the arrival of her Mama and the new baby.
To Mr. Darcy, thanks for the memories!
Setyembre 21 - Idineklara ang Martial Law sa araw na ito, taong 1972. Ang deklarasyong ito at ang mga sumunod pang pangyayari noong snap election ng 1986 ay nagpabago sa buhay ng maraming Pilipino. Ang mga nasa itaas ay bumagsak sa ibaba. Ang mga nasa ibaba ay naluklok sa itaas.
Ngunit bago ang 1972 ay 1964 muna. Sa taong ito at sa petsang ito ng Setyembre, dalawang kilala kong tao ang pinag-isang dibdib. Ngayon ay tumuntong na sila sa kanilang ika-45 anibersaryo ng kasal. A milestone. Dapat na ipinaghanda. Sa isang otel sana ang reception. Imbitado ang mga kaiskwela at kaibigan na hindi nakumbida noon sa kakulangan ng badyet (kulang pa rin daw ang badyet ngayon!) Sa halip, pinili nila ang isang romantic get-away sa Sonya’s Secret Garden Bed & Breakfast sa Alfonso, Cavite.
Setyembre 21, 2009 – Umuulan. Ang bawat kilos ng windshield wiper ng kotse, anila’y gumigising sa gunita. Umuulan din daw noon, sakay ng Dangwa patungong Baguio.
Otel noon. Isang cottage ngayon. Fennel ang pangalan. Naiikot ng mga halamang nagkakagulo sa mga bulaklak na nag-aagawan sa ganda at kulay.
Wala raw telepono roon, walang telebisyon. Walang mga banda o piped in music habang naghahapunan. Kundi isang matandang lalaki na may hawak na gitara, nanghaharana, natutulog ka man, irog kong matimtiman… na minsan ay nasusundan ng kaindak-indak na sinisinta kita'y di ka kumikibo, akala mo yata ako'y nagbibiro...
Pauwi galing ng Baguio, mga pasalubong nila ay walis at gulay. Pauwi galing ng Cavite, mga pasalubong nila ay cheese hopia na binili sa Panaderia ng Sonya’s at espasol na binili kay Colette. Saka ilang buto ng maririkit na bulaklak sa hardin ni Sonya – na nangalalaglag, kaya sinahod ng kanilang palad! Balak itanim pagdating raw ng bahay, nais na gayahin at ilipat ang halamanan ni Sonya sa sariling tahanan.
Isang Petsa, Dalawang Okasyon! Pwede ba itong pam-Palanca?
Abangan ang susunod na kwento para sa buwan ng Oktubre. Hindi ito pam-Palanca. Ito ay kwentong pampalipas lamang ng oras, kung tapos na ang mga gawaing-bahay, wala nang mapanood sa telebisyon, ang mga apong inihabilin ng mga magulang ay kinuha na… at ang mga mag-asawang retirado ay sawa na sa titigan… gano’n lang…
(Ang mga nakasulat sa itaas ay ang balak ko sanang ilathala sa aking blog para sa buwan ng Oktubre. Sa kasamaang-palad, dumating si Ondoy.)
SETYEMBRE - OKTUBRE - NOBYEMBRE, 2009
Setyembre 26 – Dumating si Ondoy. Walang tigil ang pagbuhos ng ulan ngunit hindi naman kami nababahala. Ang baha sa harapan ng aming bahay ay mabilis mawala, isang patunay na gumagana ang sa tuwina’y ginagawang paghuhukay ng mga sapa at paglilinis ng mga imburnal sa bayan ng Marikina, kasama na ang nadisiplinang pagtatapon ng mga basura sa tamang lugar. Nang pumasok ang tubig-baha sa aming garahe, nagsimula na kaming nagtaas ng mga gamit, mula sa bottom drawer, ipinatong ang mga ito sa ibabaw ng mesa.
Nang bumilis ang pagtaas ng tubig, hindi na kami nakaugaga sa aming ginagawa. At wala nang mapaglagyan at mapagpatungan ng mga kagamitan – damit, sapatos, libro, photo album, papeles, pagkain, mga aso!
Lahat ng ito ay siksikan na sa ibabaw ng mesang-kainan. Nakatihaya na ang refrigerator. Lumulutang na sa baha sa loob ng bahay, kasama ang mga pagkain. Sa paglalakad namin ay natatalisod na kami sa lumubog na mga bentilador. Ang kotse sa garahe ay hanggang bintana na ang tubig. At lubog na rin ang mga kamang tulugan.
Plan B – kailangang lisanin namin ang aming bahay dahil baka kami makulong nang lumalalim na baha.
Hindi na pwedeng dumaan sa karsada, lulubog na ako at hindi ako marunong lumangoy, bukod sa malakas ang agos. Umakyat kami sa bubong ng aming bahay, nakitawid sa isa pang bubungan, at nakituloy, nakitulog sa isang kapit-bahay na may second floor ang tirahan.
Setyembre 27 – kaarawan ng isa kong napakatalik na kaibigan, na hindi ko napahatiran ng pagbati. Walang kuryente, walang telepono, walang internet … at wala kaming computer. Inabot ng tubig ang CPU nito. May load ang celfone, pero lowbat naman.
Ito rin ang unang araw ng pag-aasikaso at pag-aayos sa iniwang pinsala ni Ondoy. Na hanggang ngayon, ginagawa pa rin namin. Ito pa rin ang simula ng nasasaloob na pasasalamat na ligtas kami sa higit na malagim na kapahamakang tulad nang sinapit ng marami. Salamat… salamat… salamat…
Oktubre 25 - Ang kapatid ko na may kaarawan ng Agosto 25 ay binawian ng buhay. Ang inaasam niyang pamamahinga ay nakamit na niya. Kasama na niya ngayon ang matagal nang namayapang kabiyak ng dibdib.
Oktubre 28 - Naniniwala ba kayo sa psychic ability ng mga hayop? Nang umuwi ako sa probinsiya, Oktubre 26, upang maglamay sa kapatid kong namatay ay may sakit na ang aso naming si Tanya.
Iniwan ko ito sa klinika ng isang beterinaryo. Ayon sa pagsusuri, may massive kidney bacterial infection ang aso. Na nakuha marahil sa baha, ang leptopirosis.
Namalagi ako sa probinsiya sa lamay ng aking kapatid. Ang aking pamilya ay nakikipaglamay rin ngunit muling bumabalik sa Marikina sa gabi, sakay sa kotse na madalas tumirik dahil nabaha nga. May halong tubig ang tangke ng gasoline.
Nang a-28, ika-8:30 ng umaga, uuwi na sila sa probinsiya para sa paglilibing kinabukasan nang muli, ayaw umandar ang sasakyan. Kahit ano pa ang kanilang gawin, walang mangyari, kaya naghanap na sila ng marerentahang van. Hustong a las diyes, tumawag ang beterinaryo. Wala na si Tanya, namatay ng ika-8:45 ng umagang iyon. A las otso ay ayaw umandar ang kotse. A las otso kwarenta'y cinco, iniwan kami ng aming alaga.
Nais kong isipin na sinadya ni Tanya na mangyaring hindi sila makaalis agad, dahil kung wala sila, sino ang maglilibing sa kanya? Isang kung sinong tatawaging maghukay? Hindi niya siguro gusto iyon. Nais niyang nakapaligid sa kanya ay ang mga taong nagmamahal sa kanya.
Si Tanya ay nakahimlay sa aking hardin.
Pagkatapos maayos ang lahat ng mga nasira ni Ondoy, pagagandahin ko ang aking halamanan. Aking tataniman ng may magagandang bulaklak. At tatawagin ko itong Tanya’s Garden!
Nobyembre 1-30 - Walang katapusang linis, laba at ligpit. Kung sa simula pa lamang ay inisip ko na ang mga dapat gawin at tatapusin, kasama pa ang panghihinayang sa mga nawala at nasira, sobrang dismaya ang aabutin ko. Sabi nga ng isa kong pamangking nabaha rin, parang na-depress siya. Ngunit salamat sa mga dasal ng mga kaibigan at kamag-aral, mga tawag sa telepono dito at mula sa California, New York, Washington at Virginia, mga padalang text at kalaunan ay email, mga material na tulong buhat sa mga kamag-anak – unan, tuwalya, bedsheets, drinking water, Lysol, mop, garbage bag, etc.,
Mga tulong financial mula sa parehong sanga ng pamilya (na nagtext at nagtanong kung ano ang aking bank account number at naisip ko, aba’y racket siguro ito, hindi naman pala, sori!) at mga kasamahan sa dormitoryo na alalang-alala sa aming kinahinatnan – salamat sa kanilang lahat, salamat, salamat, salamat!
Salamat rin sa bayan ng Marikina!
Na naging masipag sa pagkuha ng sandamakmak naming mga basura at sa mabilisang paglilinis ng aming karsada...
at kahuli-hulihan, sa paglilibot at pagpaparadang nag-aanyayang...
Bangon, Marikina, kaya natin ito!
