(SA PILIPINO, “ONDOY, MASDAN ANG GINAWA MO!)
Sabi ng isa kong anak, “Wala na akong nakaraan!” Natawa na lamang ako, ngunit iyon din ang aking naisaloob nang aking makita ang mga nalubog na album ng mga lumang larawan.
Na ang mga kulay ay naghalu-halong parang obra maestra ng isang pintor. Iyon... ang pumasok sa aking isipan.
Naisip ko tuloy, tipikal na isip-Pilipino. May nakikita pa ring ganda sa gitna ng mga nangyaring kapahamakan.
Tulad ng paborito naming tindero ng taho, si Dante. Mahigit na isang buwan pagkatapos ng pagbisita ni Ondoy bago namin siya narinig na sumisigaw sa kalye ng “Ma'am, Sir... taho kayo riyan!”
Comfort food, sigaw ng isa kong anak na subsob ang ulo sa pagsasaayos ng kanyang mga gamit.
Kaagad namang tinawag ko si Dante at bumili ng tatlong basong taho. Habang hinahapaw niya ang makinis, pinung-pinong taho, pinapaibabawan ng sago at binubuhusan ng mapula at malapot na arnibal, nagkumustahan kaming dalawa tungkol kay Ondoy.
Tanong ni Dante, “Hindi pa kayo tapos maglinis?” habang sinusulyapan ang tambak ng basura sa tabi ng aming gate at ang pinatutuyong mga kutson at samu't sari sa harap ng aming bahay.
“Naku, hindi pa. Wala pa sa kalahati ang natatapos namin. Kayo ba?”
“Naku, Ma'am,” sagot ni Dante, “nakatira kami sa tabi ng ilog. Tinangay ang aming bahay! Halos wala kaming nailigtas! Swerte pa kayo!”
Sagot ko naman, “Ay, Dante, mas masuerte ka! Dahil wala ka nang bahay na lilinisin!”
“Tumpak ka, Ma'am!” sambot ni Dante at kami ay nagtawanan.
Larawan ba ito ng mga nasalantang Pilipino?
Noon, may nagtanong sa akin, isang Puti, kung ano ang masasabi kong “strength” o maipagmamalaking katangian ng mga Pilipino. Isa lamang ang aking naisip isagot noon. At ito ay “hospitality”. Ang pagiging “hospitable, warm, welcoming, always smiling.” Maalalahanin, masayahin, masyadong tumingin ng utang na loob. Ngunit, in the same breath, inamin ko rin sa aking kausap na ang nabanggit kong “strength” ng mga Pilipino, sa aking opinyon, ay maituturing na siya ring “weakness” ng marami. Na parang nagiging balakid sa pag-unlad. Masipag naman tayo at marunong, ang mga hindi nakaabot ng mataas na pinag-aralan ay sagana naman sa sentido komun, pero bakit hanggang ngayon, nakasadlak pa rin tayo sa ating kinalalagyan? Dahil lagi tayong nakangiti, tumatawa, okey lang?
Balik kay Ondoy...
Ano ba ang aking nakaraan? Sa isang nalasog na kahon na sinulatan ko ng MEMENTO, nakita ko ang isang listahan ng mga pinamili naming mag-asawa nang kami ay bagong kasal at nagpupundar ng mga kasangkapan sa bahay. Ang bahay ay isang apartment sa Tambo, Paranaque, sa malaking compound na ari ng mga Marquez, nakatirik sa tabi ng ilog. (Bakit ba malapit ako sa ilog? Ang bahay ng naging kasama ko sa buhay ay nasa tabing-ilog. Ang tirahan namin ngayon ay nasa tabi ng sapa. Siguro, sirena ako noong araw... kung totoo ngang may reincarnation)
Nakita ko rin ang resibo ng binayaran ko sa ospital ng Mary Chiles sa Gastambide nang isilang ko ang aming panganay. Nakatutuwang tingnan ang halaga ng panganganak noon, kumpara sa ngayon.
At ang mga hinulugan ko buwan-buwan na Encyclopaedia, na nakatulong nang malaki sa pag-aaral ng mga bata, wala na, lumubog rin sa baha, nagdikit-dikit ang mga pahina.
Itinambak namin sa tabi ng gate.
Isang nakakita ang nagtanong, “Ipinamimigay ba ninyo 'yan?”
“Aanhin mo?” tanong ko.
“Ikakalakal ko ho.” Ibig sabihin, ibebenta ng kilo-kilo.
Umiling ako at naghintay, hanggang sa mainip at ipinatawag na ang nais magkalakal upang may makinabang kahit paano. Suerte rin naman, ang dumating na kukuha ng mga libro ay nakaiintindi. Tuwang-tuwa nang makita ang mga ito. “Ito ang kailangan ng aking mga anak na nag-aaral!” At natuwa rin ako. Ibinigay ko na rin ang malalaking diksyunaryo. Gagawan raw niya ng paraan, patutuyuin. (May pag-asa pa rin ang mga Pilipino!)
Pero, ang mga sumusunod ang itinuturing kong “treasures” sa aking buhay. Na naging biktima ni Ondoy. Mga greeting cards para sa amin, bigay kung Pasko, kaarawan, anibersaryo, Valentine, Easter at iba pang okasyon.
Ang mga ito ay ginawa ng mga mumunting kamay at daliri, ginamitan ng krayola, water color, bond paper, balahibong hinugot sa feather duster, nilakipan ng rubber band (pang-ipit ng buhok), coins (inipon mula sa araw-araw na baon), cut-outs ng magagandang damit, bag, kotse, jewelry (na gusto sanang iregalo kung may pera nga lamang sila) at sinulatan ng mga “my dearest mama”, “I love you, Mama” (na hindi ko na naririnig ngayon, na okay lang, alam ko namang they love me) at mga quotations at poem na mali-mali pa ang ispeling kung minsan. Mga biktima nga ni Ondoy na di mapapantayan ng salapi. Kung mapatutuyo ko ang ilan upang maitago, ikasisiya ko na ito.
Kaya, sa ngayon, ito na lamang ang binabalik-balikan kong basahin.
Isang liham na gawa ng isang pitong taong-gulang na bata, na supling ng aming panganay na isinilang sa ospital ng Mary Chiles noon, na siyang may regalong rubber band para sa aking pony tail minsan.
Ang sabi ng batang ito, panganay na "tubo sa puhunan" -
Dear family,
I am sorry for what happen(e)d to you. I wish you the best of Good Luck and I will pray for you.
With lots love,
Elena.
(Abangan ang mga kasunod pang nilay-nilay tungkol kay Ondoy.)
No comments:
Post a Comment