Estrella

HAIKU SA PILIPINO

May puting bulaklak
bango'y humahalimuyak
akit sa yuyurak...

Sampagita, sampagita...
mama, bili na, bili na!

Pambili ng ulam
amang sugapa sa sugal
'pinagsapalaran.

Ibang larangan ng sugal
May gantimpala'y talunan!

Isip ay nabuksan
buhay ay gamitan lamang,
sa kabig, may bigay.

Alam 'yaring sambayanan
ang nangyayaring nakawan.

May pag-asa pa ba?
Kailangan bang mag-alsa?
Pasakop sa iba?

Panahon ni Maria Clara
at Crisostomo Ibarra?

Sino ang susulat
bagong Noli Me Tangere?
May bago bang Rizal?

Bagong Andres Bonifacio?
Kasaysaya'y mababago...

Mulat, Pilipino
wala nang Padre Damaso
iikot ang mundo.

Yayang intsik ay wala na,
OFW ang kapara. ---------------- (Eve, 10.11.2013)

Sa loob ng silid,
palad, tinukop ang bibig
binhi ay pumintig.

Bagong dating na kuwalta
Di alam ng lasing, bwelta!

Ang lubid sa leeg,
Dalamhati at hinagpis -
dusta na winalis.

Mga ulila sa daan,
Nagtitinda, nangaglisaw.

Ang puting bulaklak
Kisap-matang bubukadkad
gulong na sasadsad.               (eve 10-13-2013)
 
 
Nakatuwaan lamang.  Ang paglikha sa wikang tagalog ng tula na hawig sa haiku at tan renga  na nabasa ko kamakailan sa isang artikulo sa diyaryo, ay naisipan ko lamang.  Tiningnan ko rin naman sa google ang ilang halimbawa nito at ang mga dapat sunding patakaran sa paglikha na ipinagpapauna ko na, na di ko sinunod, kasi iyon ang kulang sa akin, ang pagiging mainipin.  Ang pagsusulat sa akin ay isa lamang outlet, kumbaga, ng kung anuman ang gusto kong sabihin.  Kung may gustong bumasa, o makinig, salamat.  Kung wala, hindi ko naman problema.  Masaya na akong nakasulat.  Para bang dear diary lamang ang senaryo.

Gayunpaman, nais kong anyayahan ang ilang mahilig ding kumatha, na sumusubaybay rito, na sundan ang aking mga naisulat. 

Sa tunay na tan renga, iba ang may katha ng talatang may tatlong linya sa kasunod na talatang may dalawang linya, gamit ang 5-7-5 na bilang ng tugma sa haiku,  at  ang 7-7- na bilang ng tugma sa kasunod.  Na ginawa kong 6-8-6 at 8-8 dahil higit na mahaba ang mga salitang tagalog.

Nang ipaliwanag ko ito sa aking anak, ang intindi niya sa kahulugan ng proseso ng sagutan  ay ang nilalarong free word association ng mga bata sa bahay.   Na nilalaro rin namin minsan.  Halimbawa:  kapag sinabi ang salitang heart, ano ang una mong maiisip?  May sumasagot ng love, iba ay valentine, mayroon namang artista at mayroon pang doctor.  Sa salitang fire, iba-iba rin ang sagot:  sunog, kalan, baril, nasisante sa trabaho.  Kaya minsan, lumulundag ang kahulugan o sinasabi ng pangalawa sa unang talata.  At sa pagpapatuloy ng iba-ibang sumasali sa sagutan, iba-iba rin ang mababasa sa tula.  Na kung lilimiin naman ang kabuuan, wari ay may isang sinulid na tumutuhog sa lahat ng nasasaad rito.

Kaya ganito lamang ang sinunod ko sa naisipang pagsulat ng my very own haiku sa Pilipino.

May puting bulaklak
bango'y humahalimuyak
akit sa yuyurak...
(ano ang sinisimbulo ng puting bulaklak?  Isang walang malay.  Sinusundan ng mga matang iba ang nasa isipan)

Sampagita, sampagita...
mama, bili na, bili na!
(ito ba ang sumilid sa isip mo?  Isang batang nagtitinda ng bulaklak sa lansangan?  Bakit?  Wala ba itong magulang?)

Kayo, gusto ba ninyong sundan ito?  Halina, dugtungan ninyo ng kung anuman ang naisip matapos basahin ang huling talata sa itaas nito... sampagita, sampagita, mama, bili na, bili na.  Mapapansin ninyo pagkatapos, na maiiba ang takbo ng tula kaysa sa ginawa ko.  At iyon ang nakatutuwa rito.