UYAYI

UYAYI

Ano ba ang uyayi?  Maaaring ang salita ay banyaga sa karaniwang tao na magsasabing malalim itong tagalog, ngunit sa katotohanan, hindi man natin talos na ganito ang tawag, halos lahat tayo ay pamilyar sa kung ano talaga ang uyayi.  Dahil ito ang kauna-unahang awit na narinig natin sa mga unang sandali ng ating buhay.  Ito ang himig na hinuhuni ng ating ina kapag kalong tayo at ipinaghehele.  Ito ang awit na unang natutuhan ng mga batang babaing nagbabahay-bahayan, yakap ang kanilang manika, ginagaya ang kanilang nanay sa pagpapatulog sa kanilang anak.  Meme na bunso, pipikit muna, ang iyong mata, meme na bunso ko...

Tuloy masasabi nating ang uyayi at ang ina ay iisa.

Kaya ngayong buwan ng mga Nanay, narito ang isang artikulo tungkol sa uyayi buhat sa pagsasaliksik ng isang masipag na tagasubaybay ng blog na ito, si Rolly E.  Una na ang pasasalamat ko sa mga sharings at kontribusyon niya na nakatutulong sa mga istudyanteng bumabasa nito.

                    UYAYI

Kadalasa'y binabaybay din ang salitang ito na Oyayi.

Sa Ingles, ang Uyayi ay lullaby.  Walang salitang-ugat ang salitang uyayi.

Di ko rin alam ang origin.  Samantala, ang lullaby ay batay sa dalawang salitang Ingles: lull at bye. Ang lull ay “ang saglit na katahimikan bago muling lumakas ang isang daluyong o bagyo”, samantalang ang by ay batay
sa bye-bye na nangangahulugan naman  (bukod salitang-bata ng pamamaalam)  ng “paghiga o pagtulog.”

Ang  uyayi isang uri ng awit na kinakanta sa pagpapatulog ng isang bata habang ito ay nasa duyan o sa bisig ng nagpapatulog o kaya'y tinatapik-tapik sa pagkakahiga sa kama o banig.  Ang duyan ay maaring itinaling kumot o kaya'y gawa sa kawayan na inuugoy hanggang ang bata ay mahimbing.

Noong ating kapanahunan, karaniwan nang ang ina ang naghehele o nagpapatulog sa bata.  Sa totoo lang, hinahanap-hanap ng bata ang banayad na tinig ng ina, kasabay ng pagsuso sa dibdib nito. Isa itong tanawing naiguhit na ng mga pintor, naiukit na ng mga eskultor at naisamusika na ng mga kompositor.

Isa sa di-malilimutang awit ay ang “Meme Na Bunso”, isang lullaby-folksong na ang mga titik ay ganio:

        Meme na bunso, sa iyong duyan,
        Babalik na agad ang iyong tatay,
        May uwing kendi, at saka barong magaganda,
        Mayroon pang laruan.

        Ang nais ko'y 'wag mong kamtan,
        Hirap kong tiniis sa buhay,
        Pag lumaki na'y mag-aral
        Upang mapakinabangan.

Bahagi ng uyayi na ito ang pagpapahiwatig ng kahalagahan ng edukasyon na marahil ay nasa sub-conscious na ng bawa't bata kaya isa sa mga pangarap niya paglaki ay ang makapag-aral.

Nguni't may gaganda pa ba sa uyaying “Sa Ugoy ng Duyan”?  Ito ay komposisyon ng dalawang National Artists: ni Lucio San Pedro (musika) at Levi Celerio (titik.)   Ganito ang mga titik.  (Kantahin ninyo kung alam ninyo ang mga nota.   Madarama ninyo ang tamis, ang pait, ang pagmamahal, ang pangungulila.)

        Sana'y di-magmaliw ang dati kong araw
        Nang munti pang bata sa piling ni Nanay
        Nais kong maulit ang awit ni Inang mahal
        Awit ng pag-ibig habang ako'y nasa duyan.

        Sa aking pagtulog na labis ang himbing
        Ang bantay ko'y tala, ang tanod ko'y bituin
        Sa piling ni Nanay, langit ang buhay
        Puso kong may dusa, sabik sa ugoy ng duyan.

        Nais kong matulog sa dating duyan ko, Inay . . .
        Oh, Inay . . .

Sa isang blog na nabasa ko tungkol sa awit na ito ay sinasabing:  “The lyrics are sweet and melancholy and they are from the position of an old man who looks back longingly on the memories of being held by his mother.  The pains of the adult world are so strong that this person wishes to be in his mother's arms again, listening to the song that she used to sing . . .”

Ayon sa iba pang blogs/websites, ang musika ay isinulat ni Lucio San Pedro noong 1943, sa panahon ng Ikalawang Digmaang Pandaigdig. (Ang akala ko ay nasulat ito noong mga dakong 60's or 70's.) Ang uyayi  ay inialay ng maestro sa kanyang ina na si Soledad Diestro na madalas niyang naririnig na humihimig noon habang nagpapatulog nga mga anak.  Isasali sana ni Mang Lucio sa isang kompetisyon ng mga awit nong panahon ng Hapon  nguni't wala siyang makita  na tagatitik (lirisista)  na magbibigay-buhay sa musika. Hanggang makatagpo niya si Levi Celerio noong 1948 sa isang barko na pauwi sa Pilipinas.  Naging inspirasyon kay Mang Levi ang paggalaw ng mga alon sa dagat na wari ba siyang iniuugoy.  Naisulat niya ang mga titik sa loob lamang ng labinlimang sandali na ang kabuuan ay siyang hinihingi ng musika.

Ilan sa mga mang-aawit na nag-record  ng “Ugoy ng Duyan” ay sina Lea Salonga, Regine Velasquez, Aiza Seguerra,Ogie Alcasid, Loboc Children's Choir at Irma Potenciano.  Kasama ng huli (na-i-record noong 1979) ang London Philharmonic Orchestra sa pagkumpas ni Redentor Romero. Ang musika ay siya ring tema ng pelikulang Sakada ni Behn Cervantes.

Isa rin sa pinakamagagandang uyayi na natuklasan namin ay English – ang Summertime, musika ni George Gershwin at titik naman nina Ira Gershwin at DuBose Hayward.   Ang awit na ito ay hango – at pinakapopular na bilang – sa Porgy and Bess, isang opera na ang mga gumanap ay mga aktor na African- American.

Unang itinanghal ang Porgy and Bess sa New York noong 1935, at hindi ito kinilalang legitimong opera kundi noon lamang 1976 nang ipalabas sa Houston Grand Opera, kung saan kinilala itong isang ganap na tagumpay.

Ang bersyon sa pelikula ay itinanghal ng Columbia Pictures noong 1959 nq tinampukan nina Sidney Poitier, Dorothy Dandridge at Sammy Davis, Jr.

Kabilang naman sa nagsa-plaka nito ay sina Ella Fitzgerald at Louis Armstrong.

                   Summertime

            Summertime, and the livin' is easy
            Fish are jumpin' and the cotton is high.
            Your daddy's rich and your ma's good lookin'
            So hush, little baby, don't you cry.
            One of these mornings
            You're going to rise up singing
            Then you'll spread your wings
            And you'll take to the sky.
            But till that morning
            There ain't nothing can harm you,
            With daddy and mammy standing by.

         Uyayi.  Ang kwento para sa buwang ito ay tungkol sa isang babaing nais maging ina.  Isang babaing nais magkalong ng isang sanggol na ipaghehele, aawitan ng isang uyayi.  Ngunit may balakid ang mithi ng kanyang puso.  Bakit kaya?

ABANGAN!!!      May Rogel?  Walang Bebet!