Best Loved Poems

Best Loved Poems


Nang munti pa akong bata, nasa elementarya pa siguro kung saan hindi pa itinuturo ang Florante at Laura, natutuhan ko ang ilang piling taludtod nito dahil sa pagkakabisa ng mga kapatid kong nag-aaral sa haiskul.

Pag-ibig anaki’y aking nakilala,
di dapat palak’hin ang bata sa saya,
at sa katuwaa’y kapag namihasa,
kung lumaki’y walang hihinting ginhawa.

Sapagka’t ang mundo’y bayan ng hinagpis,
namamaya’y sukat tibayan ang dibdib,
lumagi sa tuwa’y walang pagtitiis,
ano’ng ilalaban sa dahas ng sakit?

Ang taong magawi sa ligaya’t aliw,
mahina ang puso’t lubhang maramdamin,
inaakala pa lamang ang hilahil,
na daratna’y di na matutuhang bat’hin.

Para ng halamang lumaki sa tubig,
daho’y nalalanta munting di madilig,
ikinaluluoy ang sandaling init,
gayundin ang pusong sa tuwa’y maniig.

Munting kahirapa’y mamalakhing dala,
dibdib palibhasa’y di gawing magbata,
ay bago sa mundo, balang kisap-mata,
ang tao’y mayroong sukat ipagdusa.

Ang laki sa layaw karaniwa’y hubad,
sa bait at muni sa hatol ay salat,
masaklap na bunga ng maling paglingap,
habag ng magulang sa irog na anak.

Sa taguring bunso’t likong pagmamahal,
ang isinasama ng bata’y nunukal,
ang iba’y marahil sa kapabayaan,
ng dapat magturong tamad na magulang.

Wow! Ang sarap bigkasin, ang sarap namnamin. Tunay na makahulugan ang bawa’t taludtod. Pwede nang Parenting 101. Hindi na kailangan si Dr. Benjamin Spock na noong kapanahunan namin ay takbuhan ng mga nagpapalaki ng anak, na pero ngayon naman ay balot ng kontrobersiya ang sistema nito. Kaya, ito na lamang marahil ang tandaan natin. Ang sinabi ni Balagtas na - ang isinasama ng bata’y nunukal, ang iba’y marahil sa kapabayaan ng dapat magturong tamad na magulang!

At ngayon nga, kung nagkakatipun-tipon kaming magkakaiskwela sa high school at nagbabalik-tanaw sa mga araw na ipinakabisa sa amin ito, may magsimula lamang ng unang linya, agad nang nasusundan ng iba pa. Yes, kabisado pa ng marami.

Tulad ng grand alumni homecoming sa high school (Bulacan High School/Marcelo H. del Pilar High School, Malolos, Bulacan) na nadaluhan ko noon kung saan ang isang matandang guro, Gng, G. Lomotan, mahigit nang otsenta anyos, ang nahilingang sumali sa palatuntunang ginaganap. Kaagad siyang nagpaunlak at tumula. Ang kanyang tula na sa elementarya pa niya marahil natutuhan at kabisado pa rin niya ay katha ni Henry Wadsworth Longfellow:

I shot an arrow into the air ,
it fell to earth I know not where
For so swiftly it flew, the sight
could not follow it in its flight.

I breath'd a Song into the air
It fell to earth, I know not where.
For who has sight so keen and strong
that it can follow the flight of a song?

Long, long afterward in an oak,
I found the Arrow still unbroke;
And the Song from beginning to end
I found again in the heart of a friend.

Galing! Tuwang-tuwa kami. Talagang ang mga natutuhan noong kabataan natin ay malalim na natatanim sa ating mga isipan. Tulad naman ng aking ama noon, na kapag ipinaliliwanag sa akin kung bakit kahit hindi kami mayaman ay kuntento siya sa buhay, ay may idinurugtong na quotation o linya ng isang tula. I envy nobody - no, not I - And nobody envies me At iyan, aniya, ay from The Miller of Dee.

Sa haiskul, paborito naming magkakaiskwela ang guro namin sa Literature, si Miss J. E. Ladia, kahit tunay na istrikto siya. Kaya naman, hanggang ngayon, tanda pa rin namin ang ilang tula na ipinakabisa niya. Tulad ng Thanatopsis ni William Cullen Bryant. Na pwede na ring ituring na How To Live Life 101.

So live, that when thy summons comes to join
The innumerable caravan which moves
To that mysterious realm, where each shall take
His chamber in the silent halls of death,
Thou go not, like the quarry-slave at night,
Scourged to his dungeon, but, sustained and soothed
By an unfaltering trust, approach thy grave
Like one who wraps the drapery of his couch
About him, and lies down to pleasant dreams.

Naitanong ko tuloy sa aking mga anak kung napag-aralan nila ito sa high school. At hindi raw! Kung paanong blangko ang kanilang mga mukha kapag nababanggit sa usapan sina Alexander The Great at Richard, the Lion-Hearted ng Modern Times & the Living Past at ng iba’t ibang dynasty ng Oriental History. Ito’y mga karakter na sa telebisyon o sine lamang nila kilala.

Marahil, ay iba ang kanilang alam. Iba ang kanilang napag-aralan. Kung paanong hindi ko alam ang be-a-be, be-a-ba, be-a-bo na leksiyon sa katon ng aking ama. Kung paano ring ang aking mga apo ay iba ang natututuhan sa kanilang home schooling program. Kani-kaniyang panahon. Ganito kami noon, ganyan kayo ngayon.

Ang isa ko pang paboritong tula ay ang My Native Land ni Sir Walter Scott

Breathes there the man with soul so dead,
Who never to himself hath said,
"This is my own, my native land!"
Whose heart hath ne'er within him burn'd
As home his footsteps he hath turn'd
From wandering on a foreign strand?
If such there breathe, go, mark him well;
For him no Minstrel raptures swell;
High though his titles, proud his name,
Boundless his wealth as wish can claim;
Despite those titles, power, and pelf,
The wretch, concentred all in self,
Living, shall forfeit fair renown,
And, doubly dying, shall go down
To the vile dust from whence he sprung,
Unwept, unhonour'd, and unsung .

Isa lamang ang masasabi ko. Ang nasabing tula ay hindi naglalarawan ng karamihan sa mga OFW at mga immigrants abroad, na sa tuwi-tuwina ay dumarating, dumadalaw, naninirahan nang kahit ilang buwan sa Pilipinas, ang bayang kanilang sinilangan ngunit nilisan sa iba’t ibang kadahilanan. Muli at muli nilang ninanamnam ang tamis ng pagsasamahang kinagisnan, mga kaugalian at tradisyong kinamulatan, pagkakaibigang malalim ang pagkakatanim – sa elementarya, sa high school at kolehiyo, sa opisina, sa kapit-bahay!

Bulalas nga ng isang kabataang kilala ko sa mga unang beses niyang pagbabalik-bayan: I’m grounded!

Na ibig lamang sabihin, at home siya. Feel na feel ang lupang tinubuan. Ang tunog at ingay sa paligid – tahulan ng aso, ang arangkada ng traysikel, sigawan at awayan ng mga batang naglalaro sa kalye, daya ka, gago! ‘tangna mo! Teleserye sa telebisyon, ang tinig ni Dante, ang suking magtatqho, sir, ma’am, taho kayo diyan! Ang amoy – ng mabahong sapa sa gilid ng karsada, ang lansa ng isda ng palengke, ang mabangong samyo ng kapetimusang sa kapihan sa Riverbanks, ang halimuyak ng sampagitang nakatanim sa gilid ng bakod, ang ginigisang bagoong na sawsawan ng kare-kare. Mga nakikita sa paligid - SM, Jollibee, MOA, namumutiktik sa bulaklak ng yellow bell at gumamela, naglipanang jeepney at taxi at bus, mga kakaning tinda, puto, cuchinta, tamales, kalamay, butchi, sapin-sapin ni Aling Citang sa Sta. Isabel sa Malolos, NLEX at Eurobake sa Guiguinto at enseymada at inipit, SLEX at Tagaytay at buko pie. Mga nadarama – init at pawis sa tindi ng sikat ng araw, inis sa buhul-buhol na trapik, baha pag malakas ang ulan, desperasyon sa malalang lagay ng korapsiyon sa gobyerno, yamot sa boladas ng mga kakandidato, buntong- hininga ng kasiyahan sa sarap ng kinaing sariwang halabos na hipon at alimango sa Seafood Market, kwentuhan at halakhakan sa reunion. Ang maganda’t pangit, ang mabango at masama ang amoy, lahat ay niyayakap, hinahapit sa dibdib, kasama ang piping dalangin – kailan magaganap ang pagbabago?

Samantala, patuloy ang pag-uwi, kahit naiinitan at naiinis sa trapik;
pagpapadala ng balikbayan boxes, kahit magastos ang mga pasalubong;
paglingon sa pinanggalingan… kahit nakarating na sa nais paroonan!

At narito ang love poem ni Elizabeth Barrett Browning na paborito at kabisado pa ng marami, ang How Do I Love Thee. Ilang beses na ginamit ng mga binatilyong nagpapahiwatig ng pagtingin sa napupusuan, kinopya at isiningit sa kuwaderno. Noon ito… panahon namin… kaylayo na sa panahon ngayon ng mga Love Online at eyeball kalaunan.

How do I love thee, let me count the ways
I love thee to the depth and breadth and height
My soul can reach, when feeling out of sight
For the ends of Being and ideal Grace.
I love thee to the level of everyday's
Most quiet need, by sun and candle-light.
I love thee freely, as men strive for Right;
I love thee purely, as they turn from Praise.
I love thee with a passion put to use
In my old griefs, and with my childhood's faith.
I love thee with a love I seemed to lose With my lost saints, ---
I love thee with the breath, Smiles, tears, of all my life! ---
and, if God choose, I shall but love thee better after death.

Marami pang mga tula ang kabisado ko/namin hanggang ngayon. Pira-piraso. Tulad ng a perfect woman, nobly planned, to warm, to comfort, and command.

O iyong flower in the crannied wall, I pluck you out of the crannies;— Hold you here, root and all, in my hand, Little flower—but if I could understand What you are, root and all, and all in all, I should know what God and man is. Gustung-gusto ko ito.

Saka ito:

To see a World in a Grain of Sand
And a Heaven in a Wild Flower,
Hold Infinity in the palm of your hand
And Eternity in an hour.

Bukod pa sa mga gawa ni Shakespeare na to be or not to be, at ang pangwakas niyang sinabi sa All the World’s a stage na Last scene of all,That ends this strange eventful history,Is second childishness and mere oblivion; Sans teeth, sans eyes, sans taste, sans everything.

Ngunit dumating ang isang panahon na ang naging hobby namin ay ang mangolekta ng love poems. May isang munting aklat ako ni Jose Garcia Villa, na kinalalathalaan ng kanyang pamosong comma poems. Medyo nagkaroon din ng isyu dito. Sa aking pagkatanda ay iyong The Coconut Poem niya. Ganito iyon: The coconuts have ripened, they are like nipples to a tree… Noon, medyo konserbatibo pa ang mga tao.

Pero, ang naging paborito naming mga teen-agers noon ay ang love poem ni Roy Croft: Feel na feel ang bawat linya, sinuman ang pinatutungkulan noon, na ngayon, sa ilan ay ni hindi maalaala ang pangalan, ngunit sa iba naman, hindi pa nagmamaliw sa gunita ang larawan na patuloy na nagdadala ng kilig at malalim na buntong-hininga.

I love you, Not only for what you are,
But for what I am When I am with you
I love you, Not only for what You have made of yourself,
But for what You are making of me.
I love you for the part of me That you bring out;
I Love you For putting your hand Into my heaped-up heart
And passing over All the foolish, weak things
That you can’t help Dimly seeing there,
And for drawing out into the light
All the beautiful belongings That no one else had looked
Quite far enough to find,
I love you because you Are helping me
to make Of the lumber of my life
Not a tavern But a temple;
Out of the works Of my everyday
Not a reproach but a Song.
I love you Because you have done
More than any creed could have done
To make me good, And more than any fate
Could have done To make me happy.
You have done it
Without a touch,
Without a word,
Without a sign.

You have done it.
By being yourself.
Perhaps that is what
Being a friend means.
After all.

Ganda, di ba? Ay, naku, abangan na lamang ninyo ang kwento ng buwan ng Setyembre. PINAKAMAMAHAL KITA… KAYA… Isang love story… at isang tula!