MANIGO, MAPAYAPA AT MASAYANG BAGONG TAON!

BAGONG LISTAHAN NG MGA KWENTO DITO SA
AKING BLOG, 2008 – 2011


Ano ang bago sa aking libro na MINSAN, MAY ISANG PAG-IBIG? Sa mga bumili nito at nakabasa na, baka may nais naman kayong regaluhan sa darating na Valentine. Kung pupunta kayo sa Salidumay: Home: Zazzle.com Store

http://www.zazzle.com/salidumay

pwede kayong mag-order dito ng mug o tee-shirt o postage stamps o notecards na may tatak o larawan ng Minsan, May Isang Pag-ibig. Sige lang, bisitahin ninyo! Maganda...

At...

Narito na ang kumpletong listahan ng mga kwento dito sa blog mula sa 2008 hanggang 2011. Muli, inilalagay ko ito ngayong magtatapos ang taon
upang maging gabay ng mga bagong mambabasa ng blog o ng mga dating nais magbalik-basa sa mga nakaraang kwento.

Madali lamang naman ang pagpunta sa mga nasabing kwento. Makikita mo sa ARCHIVE, na nasa gawing kanan ng blog, ang listahan ng mga taon. Klik mo lang ang taon, sunod ay ang buwan na kinaroroonan ng napiling kwento at kapag nakita mo na ang pamagat nito ay ito naman ang iyong i-klik. Voila! Naroon ka na.

Enjoy ka lang, marami kang mapamimilian.


2011 -

Enero 18 – Ngayon... Ang Mahalaga (Ikaw ba ang unang pag-ibig ng iyong nakaisang-palad? O pangalawa lamang? Baka ikatlo pa. On the rebound lamang ba siya, kagagaling sa isang bigong relasyon, kaya ka niligawan, pinakasalan?)

Pebrero 12 – Valentine Araw-araw (Minsan, naikukumpara mo ba ang dating boyfriend sa iyong napangasawa? Lalo at may katangian ito na wala sa pinakasalan mo? Tuloy, lagi mo siyang naaalaala...)

Marso 9 – Casa Real (Isang mahalagang gusali sa kasaysayan ng bayan ng Malolos, ngunit higit at lalo sa isang binatilyo at sa kanyang unang pag-ibig.)

Abril 18 – May Kani-kanyang Krus (Mahal niya si Ruben ngunit may mga pagkakataong siya naman ang nangangailangan ng pagmamahal, pag-aasikaso, pag-unawa. Na hindi na maibigay ni Ruben.)

Mayo 6 - Wakasan o Dugtungan (Ang kwento ba ng unang pag-ibig noong high school ay may katapusan? Tulad sa kwento sa Liwayway, ito ba ay wakasan? O dugtungan? Na may nalalabing titis na maaaring mag-alab kapag muling nagkurus ang mga landas?)

Hunyo 18 – May Kasukat na Tungtong (Magkasundo ba kayo ng iyong kasintahan sa halos lahat ng bagay? O madalas lamang na pinagbibigyan mo siya, pinipigilan ang iyong natural na personalidad, huwag lamang kayong mag-tsoke, kumbaga? Kwidaw, kung ganito!)

Hulyo 15 - Ang Pipiliin (Isang Celebrity ang kanyang boyfriend. Matatagalan kaya niya ang maging bahagi ng may kaguluhang buhay na ito?

Agosto 26 - Si Taba (Minsan, napagnilay-nilayan na ba ninyo kung ano ang katangian ninyo na umakit sa inyong naging kasintahan upang kayo ang kanilang piliin? Lalo at di ka naman kagandahan... o may katabaan kaya...)

Setyembre 30 - Happy Anniversary (Kaarawan mo... anibersaryo ng kasal ninyo... pero ni ha, ni ho, wala kang marinig sa partner mo na alalaon baga'y nagdaan man lamang ito sa isip niya. Ano ang iyong gagawin?)

Oktubre 26 - Gustong Mag-alaga ng Tigre (May nais ka bang baguhin sa iyong napiling kasintahan? May preconceived idea ka ba ng kung ano ang nais mong katangian ng iyong liligawan o sasaguting nobyo? Na kung wala rito, dapat ay baguhin nito? Dito pumapasok ang expectation... at acceptance.)

Nobyembre 17 - Ako'y Babalik (Tama kaya ang naging pasiya ng ating bidang babae sa kwento? Kung ikaw iyon, ganoon rin ba ang gagawin mo?)

Disyembre – 11:49 ng umaga ng Disyembre 31 habang sinusulat ko ito. Mayroon lamang akong dalawang oras upang makapaglagay ng kwento sa blog para sa buwang ito. Magtagumpay kaya ako? O hindi ko magawa, hindi dahil wala akong kwento, kundi dahil “firefox can't find the server” na mababasa ko sa aking screen?
Kung sakali at ako'y mabigong maglagay ng kwento, pangako, dodoblehin ko ang posting sa Enero 2012!

2010 -

Enero 8 – Umaga Na – (Ikaw ang “the other woman”. May dala bang
pagsikat ng araw ang iyong umaga?)

Enero 15 – May Isang Bagong Tatsulok – (Sa totoo lang, nangyayari ito.)

Enero 29 – Ang Makaliligaya kay Chito – (Minsan, ang isang tao ay
nadadala lamang ng mga sandali. Ngunit kung maglilimi-limi at
tatanungin ang sarili, matatagpuan niya ang sagot sa katanungan)

Pebrero 10 – Minsan, Isang Araw ng mga Puso – (A Valentine story.
Ganito ba kayo nagkakilala ng inyong sweetheart?)

Pebrero 18 – Natatandaan Mo Pa Ba? - (High school days. High school
romance. May ganito ka bang memories na bagahe sa pagdalo sa
inyong reunion?)

Marso 12 – Ang Buhay, Iba't Ibang Uri ng Pagkain – (Ang buhay mo ba
ay katulad ng buhay ng lalaki sa kwento?)

Abril 9 – Bagong Magdalena – (Marami sila, nasa paligid lamang natin.
Mga mapangarapin na nagmadaling makamtan ang nais sa buhay.)

Mayo 15 – Sa Muling Pagiging Ina – (Napapanahon na, kasalukuyan
nang pinag-uusapan ang RH Bill.)

Hunyo 2 - P'wera Biro, Ha? - (Kung minsan, pumapasok ang “utakan” sa
pagpasok sa sintahan.

Hunyo 26 – Katulad ng Kanyang Tatay – (Bonus na kwento para sa
Father's Day.)

Hulyo 12 – Isang Kumot, Isang Unan, Isang Katre – (Ayon sa matatanda, isa raw ito sa mabisang paraan upang mapanatiling
nagkakasundo ang isang mag-asawa. Subukan ninyo!)

Agosto 7 – Ang Listahan ni Charo – (Ang listahan ni Charo ay listahan ng kanyang mga assets at liabilities, as a person Kapag dumating
sa inyo ang problemang katulad ng kay Charo, subukan ninyong
gawin ito.)

Setyembre 15 – Sapagkat Mahal Kita – (Si Minda ay parang sibol ng
panahong ito. Marahil, kapareho niya ang gagawin mo kung matag-
puan mo ang sarili sa kanyang kalagayan.)

Oktubre 3 – Sapagkat Ganyan ang Pag-ibig – (Hanggang saan dapat
maging mapagbigay ang pag-ibig?)

Nobyembre 2 – Kandila sa Harap ng Bahay – (Kwento ng bagong sumisibol na pag-ibig sa pagitan ng dalawang musmos sa gitna ng
Ikalawang Digmaan kinasangkutan ng bansa.)

Disyembre 18 – Masaya na ang Ating Pasko, Roehl – (Ikaw ba ay supling ng iyong ina na kanyang dinala sa sinapupunan niya? O ikaw ay sumupling sa kaibuturan ng kanyang puso?)

2009 -

Enero 7 – Ngayon, sa Pagharap sa Bagong Araw – (Noon, phone pal.
Ngayon, textmate. Ngunit halos pareho, minsan, sila ay may dalang
problema,)

Pebrero 4 – Isang Pook, Dalawang Panahon – (Dekada Cincuenta ba ang panahon mo? O martial law? Magkaiba mang panahon, magkaiba man ang dahilan, minsan, halos pareho rin ang dalang hirap at pasakit sa puso.)

Marso 8 – Larawan ng Pag-ibig – (Pagmasdan ninyo ang inyong kabiyak
ng puso, o kasintahan kung hindi pa kayo kasal, may nakakamukha
ba siyang babae sa inyong nakaraan?)

Abril 1 – Minsan, May Isang Barkada – (Ang barkadang ito noon, may
barkada pa bang makakatulad nito... sa panahon ngayon?)

Mayo 3 – Ibukas Mo Lang ang Iyong Puso – (Sabi nga, nakamulat ang
mga mata, ngunit walang nakikita, may tainga ay walang naririnig,
kaya ang nangyayari, may nakakaligtaan. Ang unang dapat ibukas
ay ang puso.)

Hunyo 3 – Bago Pakasal, Bakit Di Muna Natin Subukin – (Sa totoo lang, bakit nga ba hindi? Pero sapalaran ang kahihinatnan nito.)

Hulyo 4 – May Puntos ang Pag-ibig – (Ang minamahal mo ba ay may
ibang mahal? Naniniwala ka bang habang buhay, may pag-asa?)

Agosto – Frank – (Ang nakalipas na panahon ay binubuo ng mga awit at
himig ni Frank Sinatra.)

Setyembre 6 – Pinakamamahal Kita, Kaya... - (Kapag nagpapaubaya ka
ba at ikaw ay tinanggihan, ano ang maisasaloob mo?)

Nobyembre – Remains of “Ondoy” Day Parts 1,2 and 3 – (Walang
posting na kwento sa mga buwan ng Oktubre hanggang Disyembre
dahil sa bagyong Ondoy. Sa halip, tungkol lahat sa Ondoy ang narito.)

Disyembre – RECAP ng mga nangyari sa buwan ng Agosto, Setyembre, Oktubre, Nobyembre Ngayong Disyembre.

2008 -

Pebrero 22 – Ang Pag-ibig ni Dalisay (Noong nasa high school kayo,
nagkaroon ba kayo ng pag-ibig na tulad nang kay Dalisay?)

Marso 12 – Gaanong Porsiyento ng Pagmamahal (Isa ba kayo sa naniniwala na dapat ay fifty-fifty ang pagpapamalas ng pagtingin ng magkasintahan o mag-asawa sa isa't isa?)

Abril 1 – Labinlima lamang, Ibig nang Mag-asawa (May kilala ka bang
teen-ager na ganito? O ikaw iyon?)

Mayo 2 – Karugtong ng Isang Mayo (Buwan ng bakasyon ang Mayo at
minsan, dito nagaganap ang mga summer romances. Happy ending
ba ang sa inyo o bitin? Kung bitin naman, nagkakaroon ba ng karugtong na kabanata?)

Hunyo 2 – Biyenan at Manugang – (Biyenan ka bang mahirap pakisamahan o manugang na pasaway?)

Hulyo 7 – Iskolar – (Iba- iba pala ang pakahulugan sa salitang “iskolar”
ngayon. Akala ko, tawag lang ito sa mga taga-UP na iskolar ng bayan. May iba pa pala!)

Agosto 4 – Ang Ulan sa Buhay ni Lety – (Tuwing tag-ulan, kapag nakasalubong kayo ng babaeng nakapayong, alalahanin ninyo si Lety. Baka sila ay may kasaysayang tulad niya.)

Setyembre 1 – Pagkalipas ng Bagyo – (Malaking pinsala ang dala ng
bagyo. Lalo ang kakaibang bagyo na dumadalaw sa pagsasama ng
isang pamilya.)

Oktubre 6 – Hiwalay – (Sa panahong ngayon, para bang napakadaling
maghiwalay ang isang mag-asawa. Kaya mo ba ito?)

Nobyembre 2 – Kagabi, Marami nang Todos Los Santos ang Nakalipas – (Ang sarap ng may barkada, may nakakasamang mamasyal
sa paglilibot sa mga sementeryo tuwing Undas. Lalo pa, kung crush
mo ang isa sa mga ito.)

Disyembre 7 – Ang Pasko ay Para sa Lahat ng Bata – (Nakaranas ka na ba ng isang malungkot na Pasko?)

Sa mga bagong tagasubaybay na nasa abroad, available sa www.lulu.com ang aking aklat, MINSAN, MAY ISANG PAG-IBIG. Sa mga kamag-anak at kaibigan, maaari akong sulatan sa eve.manunulat@gmail.com.

Ito ay kalipunan ng dalawampung kwento ng pag-ibig sa iba't ibang lugar, sa iba't ibang panahon. Makikita sa dakong kanan ng blog ang larawan ng pabalat ng aklat. Sa mga ka-henerasyon ko, ito ay isang nostalgia trip sa ating nakaraan. Sa mga kabataan, ito ay isang sulyap sa panahon ng inyong mga magulang.

Tulad nang nabanggit ko na sa unahan, pagkatapos ng Pasko ay Valentine. Tapos ay Mother's Day! Alam ba ninyong maganda ring panregalo ang nasabing aklat sa kanila? At muli, kung pupunta kayo sa Salidumay: Home: Zazzle.com Store

http://www.zazzle.com/salidumay

pwede kayong mag-order dito ng mug o tee-shirt o postage stamps na may tatak o larawan ng Minsan, May Isang Pag-ibig.

MANIGO, MAPAYAPA AT MASAYANG BAGONG TAON SA INYONG LAHAT! SALAMAT SA INYONG PAGSUBAYBAY!

SAMU'T SARING PARAAN NG PAGDIRIWANG NG PASKO

SAMU'T SARING PARAAN NG PAGDIRIWANG NG PASKO

Kung sa abroad ay big deal ang selebrasyon ng Thanksgiving, sa mga Pilipino, “pinaka” naman ang pagdiriwang ng kapaskuhan. Noong araw, tunay ngang Setyembre pa lamang ay naririnig na sa radyo ang “Jingle Bells”.

Hindi marahil alam ng marami sa kabataan ngayon, na noong araw, ang alam lamang naming kantahin na Christmas Carols ay pawang ingles. Silent Night, O Holy Night, Joy to the World, Hark the Herald, Whispering Hope, Come All Ye Faithful, White Christmas, at siempre, ito ngang “dashing thru the snow on a one-horse open sleigh...” Aba, naku, para namang nakakita na kami ng snow at nakasakay sa isang sleigh! Ito ang mga natutuhan namin sa iskwelahan. Sa elementarya, sa high school.

Kalaunan, may sumubok na magsalin sa tagalog ng ilang awit. Kaya, ito naman ang aming natutuhan sa himig ng Jingle Bells:

Heto heto na
ang Paskong masaya...

na sasabayan ng tunog ng de-tres na pako na itinatapik o ipinapalo, depende sa naghahawak, sa isang trayanggulong batingting. O ugong nang kinakalabog na basyong lata ng gasolina. Kalaunan na lamang na nakapagdala kami ng ukulele (na iisa lamang namang “chord” ang alam ng tumutugtog, na mataas pa ang tono, kaya pumipiyok ang kumakanta....)

Kleng, kleng, kleng
kleng, kleng, kleng
anong tuwa't saya....

At ito naman ang translation ng Silent Night:

Natanaw na, sa Silangan
Ang talang makinang...

Nasa high school na kami nang una naming narinig ang “Ang Pasko ay Sumapit”. Agad na pinag-aralan ito ng barkada naming magkakapit-bahay at ginamit sa pagkakaroling. Big hit ito. Malaki ang ibinibigay ng tinatapatan naming bahay kapag ito ang aming kinanta.

Ang Pasko ay sumapit
Tayo ay mangagsi-awit
Ng magagandang himig
Dahil sa ang Diyos ay pag-ibig
Nang si Kristo ay isilang
May tatlong haring nagsidalaw
At ang bawat isa
Ay nagsipaghandog ng tanging alay

Pangangaroling – iyan ang tanda ng Kapaskuhan nang kami ay may barkadahan pa. Isang paraan nang pagdiriwang namin ng Pasko na nagtatapos sa pagkakaroon ng isang Christmas Party.

(Natutuwa akong ikwento na ang aking mga apo na ipinanganak at naninirahan sa abroad ay marunong ng Pamaskong awit sa Pilipino at sinasamahan silang magkaroling ng aking anak sa pananapatan sa ilang kamag-anak at kaibigang Pilipino rin sa kanilang lugar sa Virginia. Ang kanilang repertoire ay binubuo ng Kleng, Kleng, Kleng, Pasko na Naman, Payapang Daigdig, Kampana ng Simbahan at Tenk yu, tenk yu, ang babait ninyo. Pinag-aaralan na rin nila ang Ang Pasko ay Sumapit. Na una pa nilang natutuhang awitin ang Lupang Hinirang ng kanilang ina kaysa Star Spangled Banner ng kanilang ama. Na sila ay iginigising na matutong magsalita at bumasa ng Tagalog ay natural na ipinagmamalaki ko. Isa kong mithi na dumating ang panahong mababasa nila ang nilalaman ng blog kong ito.

Sa puntong ito ay lulubusin ko na rin ang “boasting privilege” o ang tinatawag na “bragging rights” ng isang “Anda” o Lola at ilalagay ko na rin ang isang tulang kinatha ng 9-year old kong apo.

A Poem by An Inspired 9-year old

Of all the three wise men, one out of three,
One of them was brown, just like me.
He came from the Philippines, far away.
He had a star to guide his way.

He met other wise men on the way,
One black as night, and one white as day.
The black was from Africa, another continent.
The white was from America, the melting pot, they say.
But of all the three, I like the best,
The one from the Philippines,
brown like me.

(Re last line of the poem, she is just being true to her mother's and Anda's complexion, kahit hindi rhyme!)

Sayawan – Noong araw, nagkakaroon din kami ng sayawan kapag Kapaskuhan dahil may youth club sa aming lugar. Karaniwan nang idinaraos ito sa maluwang na bakuran ng Tata Felix at Nana Cancion Reyes, kapwa naging Mayor ng Malolos. Tagaroon sila sa amin aat kamag-anakan ng marami, kaya laging bukas ang kanilang tahanan at bakuran sa aming mga activities. Simpli lang naman ang pagkain – sandwich na gawa sa tasty (tawag sa pan amerkano) na pinalamanan ng mayonaise na may halong dinurog na hard boiled egg at pickle relish at saka coke. Swerte na kapag may spaghetti, depende sa kontribusyunan. Ang tawag sa bakuran nila ay Bahay Kubo.

Family Reunion – Sa aming pamilya, inaabangan ko ito, kasi noong aking kabataan, ay kapwa may asawa at pamilya na ang dalawa kong nakatatandang kapatid na babae, kalaunan, pati ang isang nakatatandang kapatid na lalake. Malayo pa ang Pasko ay panay na ang patugtog ko sa plakang 33 ng awit na “I'll be home for Christmas” pero sila ang hinihintay ko. Dito naman abalang-abala ang aking Inang sa paghahanda ng kanyang mga espesyal na putahe – morcon, embutido, bringhe, nilagang pata ng baboy at buong manok na sinamahan ng isang hiwang hamong-intsik, at siempre, ang Chinese Ham, na pagkatagal-tagal pakuluan (itatapon muna ang mga unang pinagpakuluan) at palambutin sa samu-saring herbs tulad ng cloves atbp, sunod ay tatanggalan ng balat nito, hihilamusan ng asukal ang taba na pagkatapos ay susunugin ng nagbabagang siyenseng bakal! Wow Amoy pa lamang nito, Pasko na!.

Simbang-Gabi – Sa mga nakaraang blog, isinulat ng ilang tagasubaybay ang mga karanasan nila sa simbang-gabi ng kanilang kabataan. (Magtungo lamang sa archive sa buwan ng Disyembre, 2008 at tiyak kong kahit ang mga kabataan ngayon ay makaka-relate sa kanilang karanasan.)

Palabas/Entertainment - Noong araw, ang nagpapalabas lamang ay ang Araneta Coliseum. Holiday on Ice lagi ang kanilang pamaskong entertainment. Saka mga karnabal na maraming rides. Sa probinsiya ay sa poblacion. Sa Maynila ay sa malapit sa Luneta. Natatandaan pa ba ninyo ang pinakamaliit na tao, isang babae, na halos wala pang 2 feet ang taas, pero matanda na siya? Saka iyong sirena raw? At taong bakulaw?

Aginaldo – Pamimigay at pagtanggap ng aginaldo, ito ay kasama sa pagdiriwang ng Pasko. Noon, singko, diyes, beinte ang karaniwang tinatanggap na aginaldo (pero diyes lang naman ang pamasahe at coke!) Minsan, wala pa ngang iniaabot. Basta at pagkahalik ng kamay sa pinagmamanuhang matanda ay tatanggap lamang ng “Istigusanto” (ito ang dinig namin sa bendisyon). Ngayon?

NGAYON, ANG PASKO...

Shopping, shopping, shopping – dahil naglipana ang mga mall at tiangge. Ang daming mabibili. Bumabaha ang mga panindang galing sa China. Noong araw, made in Japan. Ngayon, made in China.

Kris Kringle – sa opisina. Naalaala ko pa ang isang anak ko noong nasa elementary ito, nagreklamo sa teacher, kasi raw ay hindi siya binibigyan ng kanyang daddy, e, bigay siya nang bigay sa kanyang baby! Tawa ko lang. Naalaala ko kasi iyong exchange gift namin noong grade 4 ako. ayaw ba namang tanggapin noong aking ka-exchange gift ang aking regalo. Maliit kasi ang balutan. E, ba't di lilliit, e sabong pampaligo ang binalot ng aking Inang,

Gimik – Sa dami ng hotel, nauso ang hotel-hopping minsan. Ngayon naman ay sangkatutak ang mga shows. At sa dami ng mga resorts na mapupuntahan, out of town pa kung minsan ang gimikan kung Pasko. O out of the country pa. Pa-Hongkong-Hongkong o Singapore. Kung mapera, nariyan ang cruise. Galing.... Pera lang ang kailangan.

Caroling – Karaniwan ay mga bata ang nagkakaroling ngayon. Hindi lamang sa bahay, pati sa sinasakyan mong jeep. Minsan nga, nakatayo ka lamang, may tatabi na sa iyo na kakantahan ka. Sa mga subdibisyon naman, sa sandaling binuksan mo ang Christmas light na nakasabit sa iyong bintana, may kakatok nang mga paslit na kumakanta ng “Mano po Ninong, mano po ninang...” Kwidaw, kapag, hapon pa lamang ay may sobre nang iniaabot ang magkakaroling. Hindi pwede ang barya-barya lamang dito.

Reunion – Hindi lamang family reunion ang nagaganap tuwing Kapaskuhan ngayon. Kadalasan, dito na rin idinaraos ang mga high school reunion ng mga matagal nang nagtapos, hindi iyong kaga-gradweyt lang. Karaniwan nang mga 15, 20, 30, 40, 50 taon nang graduate sa high school. Marami kasi sa mga ito ay nag-immigrant abroad at sa pagkakataong umuuwi sila para makaranas na muli ng Kapaskuhan sa Pilipinas, itinatapat na rin ng kanilang mga kaiskwela ang pagdaraos ng kanilang mga reunion.

May alam akong isang grupo ng mga babae na ilang dekada nang tapos ng high school at marahil ay hindi nakaranas ng sleepover ng kanilang kabataan ang ngayon ay gumagawa ng sleepover tradition tuwing umuuwi sa isang reunion ang mga kaiskwelang taga-abroad. Visualize a group of golden girls minus their spouses na magdamag na nagkukwentuhan, naghahalakhakan, nagkokodakan, nagkakainan! Ang saya! At kumustahin mo ang kanilang pinag-uusapan. Everything under the sun.

Palaro sa mga reunion at Christmas Party - Kamakailan ay dumalo kami sa isang parti sa aming barangay. Enjoy kami, lalo na sa panonood ng palaro na sinalihan ng mga lalaki, na napili naming gayahin sa isang idinaos na reunion ng klase na ginawa ilang araw matapos ito. Naku, nakatutuwa.

Ang titulo ng laro ay “fruit salad”. Nakahilera ang mga lalake, nakaharap sa leader. Kapag sinabi ng leader na apple, kekendeng ang mga ito sa kanan; kapag ang sinabi ay mango, kekendeng sa kaliwa; kapag papaya, yuyuko o ibe-bend ang katawan sa harap; at kung banana, liliyad at ibe-bend ang katawan sa likod. Kapag madalang ang pagsasabi ng apple, mango, papaya at banana, okey lang na makasunod ang mga participants. Pero, kapag pinagsunud-sunod na mabilis ang apple, apple, apple, kailangang tuluy-tuloy ang pagkendeng sa kanan. Visualize na lang kapag ang salitang banana ang pinagsunud-sunod sabihin! Na tatapusin sa salitang fruit salad kung saan paikut-ikot ang katawan na parang may hinahalo! Ayyy, naku, sasakit ang tiyan ng mga nanonood!

Uso na rin ngayon na ang mga pamilya ay nagpupunta na lang sa mga hotel para sa kanilang Christmas lunch o Christmas dinner. Ito ay kung malaki ang bonus. Pero sa mga natitirang sentimental, na tulad ko marahil (o wala lamang bonus :-( na natanggap), mamamalengke pa rin at magluluto. Iskedyul kong gumawa ng embutido, na isa na ring tradisyon sa aming pamilya, at magluto ng ube. Pagkasimba sa gabi ay tsokolate-e (hindi tsokolate-a), fiesta ham na muling pinapakuluan sa pineapple juice at cloves (kasi, malayo na ang Quiapo sa Marikina para bumili ng chinese ham) at enseimadang Malolos ng Eurobake. Try ko rin ngayong magluto ng morcon. Susubukan kong ma-recapture ang lasa ng morcon ng aking Inang.

Nabalot ko na ang mga token gifts sa mga pamangkin, na-staple ko na ang pangalan ng aaginalduhang mga paslit ng mga crispy twenties na kinuha sa bangko, gayundin ang mga pambigay sa kartero, newspaperboy, tagakuha ng mga basura, tagahatid ng bills ng ilaw, tubig, telepono, etc, naipon ko na ang mga beinte singko, piso at limang pisong baryang pang-aginaldo sa mga batang kumakatok sa aming gate sa umaga ng Pasko (hindi ko sila kilala!), patuloy na sa pag-awit ang Carpenters ng kanilang Christmas Portrait, nakasindi na ang blinking lights sa Belen, napalitan na ang mga kurtina, may nakasabit nang parol, nakaanim nang anticipated simbang-gabi kami (sakripisyo nang hindi mapanood ang kalahati ng Amaya), at kahit paano, nakapag-abuloy na rin sa isang tv foundation na nangangalap ng donasyon para sa mga biktima ni Sendong sa Mindanao... ano na lamang ba ang kulang?

Ang balik-bayan box! Ang isang makabagong patunay ng pagsapit ng Kapaskuhan ng kasalukuyang panahon! Isa ring makabagong paraan ng pag-aalaala ng mga nasa ibayong dagat sa kanilang pamilyang nasa Pilipinas, hindi lamang tuwing Kapaskuhan, kundi sa buong taon man

At hinihintay ko na ang aking balikbayan box. Na ayon sa nakausap ko ay na-delay daw sa Hongkong at after Christmas pa darating. Narito kasi ang mga tsokolateng panregalo ko naman sa aking mga suki sa palengke. Kasi, binigyan na ako ng suki kong maggugulay ng isang malaking balot na canton at pansahog na repolyo, carrot at beans, na taon-taon ay inireregalo niya. Tuwa na nilang makatanggap ng kahit ilang pirasong tsokolate sa akin at talagang ipinagmamalaki nila ito.

Noon man at ngayon, sa samu't sari mang paraan ng pagdiriwang, tunay na ang Pasko ay pagtanggap at pagbibigay ng biyaya! Kung paanong sa pagbibigay sa atin ng isang Sanggol sa Belen, dapat lamang na ang pagtanggap sa Kanya ay tambalan natin ng pagbabago tungo sa kabutihan, hindi lamang natin, kundi ng lahat sana, upang maging karapat-dapat tayo sa Biyayang tinanggap.

MALIGAYANG PASKO AT MANIGO, MAPAYAPA, MASAYANG BAGONG TAON SA INYONG LAHAT!!!

Kundiman

KUNDIMAN

Ilang nakabasa ng kwentong AKO'Y BABALIK na nakausap ko kamakailan ang nagtanong kung ang himig ng nasabing awit ay ang himig na alam nila... at ito ay kanilang inawit sa akin.

Ako'y babalik sa piling mo hirang
Ang aking pagsuyo'y di mapapantayan...
Hanggang sa wakas magpapakasakit
Sa piling ng langit, ako'y babalik.

At tama nga. Nagbalik tuloy sa alaala ang iba pang awit na katulad nito. Natatandaan pa kaya ng marami ang kumakaway ka pa irog nang kita'y iwan, upang magtungo sa ibang bayan, isang panyong puting-puti ang iyong tangan, basang-basa ng luha mong di mapigilan...

Nakatutuwang kahit pira-piraso ay naiiwan pa rin sa alaala ang mga titik at himig ng mga lumang awiting kinagisnan natin. Marahil ang mga ito ay ginamit sa pelikula na ating napanood noong tayo ay bata pa at isinasama ng mga nanay sa sine, tangay lamang, ibig sabihin, walang bayad! Hanggang ngayon ay alam ko pa rin ang awit ni Cely Bautista na Hinahanap Kita at Irog, Ako ay Mahalin. Sa dormitoryo, nakahumalingan naming kantahin ang isang awit na may ganitong titik: Kapag ako ay umibig at saka nasawi...

Isang kaibigan na mahilig sumulat, kumatha ng tula at umawit, ang pagdaka'y gumawa ng pagsasaliksik tungkol sa ating mga awit. Tinuunan niya ang ating KUNDIMAN na ngayon ay inilalathala ko rito, kasama ang kanyang pagsang-ayon na ibahagi sa iba pang mambabasa.

KUNDIMAN mula sa pagsasaliksik ni Rollie E.

KUNDIMAN

Ang kundiman ay isang genre o kategorya ng awiting Pilipino. Palibhasa'y sumibol ito noong kapanahunan ng mga Kastila sa ating bansa, ang baybay nito noon ay nagsisimula sa titik na “c” sa halip na “k”.

Ano ang pinagmulan ng salitang kundiman? Ayon sa isang kuwento, isang grupo ng mga binata ang naghaharana sa ilalim ng durungawan ng bahay ng isang magandang dalaga. Ang awit nila ay may mga titik na:

. . . . Kung hindi man dapat sa iyong kariktan . . .”

Di kaginsa-ginsa, isang masungit na paring Kastila na naabala sa pagtulog ang nagbukas ng bintana ng karatig na bahay at sinigawan ang mga naghaharana: “Itigil na nga ninyo ang kundiman!” Samakatuwid baga, ang kundiman ay galing sa mga salitang KUNg hinDI MAN. Hindi malaman kung saan at kung kailan ito nangyari dahil kuwento nga lamang. (At matatas waring magsalita ng tagalog ang nasabing paring Kastila!)

Ayon sa nabasa ko, ang kundiman ay nagsimula bilang awiting-bayan (folksong) di gaya ngayong isa na itong masining na awit (art song). Sa pagdaan ng panahon, ang kundiman ay nag-evolve sa anyo, tempo at lirikang kilala natin ngayon. Ang pagbabagong ito mula sa awiting-bayan hanggang sa maging awit-sining ay nagsimula sa isang nagngangalang Bonifacio Abdon na napagtantong ang katutubong himig at anyo ay magagamit niya sa mga seryosong komposisiyon, gaya ng ginawa ni Schubert.

Ang mga iskolar at mga manunulat ng kasaysayan ay naniniwalang ang kundiman ay nagsimula sa Balayan, Batangas. Si Dr. Francisco Santiago (1889-1947) ang itinuturing na Ama ng Kundiman. Si Santiago ay isang Bulakenyo. Buhat siya sa Sta. Maria. Siya ang kompositor ng mga walang kamatayang kundiman gaya ng Pakiusap, Madaling Araw, Ano Kaya ang Kapalaran? at Anak Dalita (Kundiman). Si Santiago ang nagbigay ng matibay na posisyon ng anyo kundiman bilang awiting pang-konsiyerto. Ang komposisyon niyang Pakiusap ay paborito ng noo'y tanyag na Italyanang soprano na si Amelie Galli-Curci. Ito ang madalas na inaawit niya sa mga pagtatanghal sa mga konsiyertong internasyonal . Kung napupunta ang soprano sa Espanya, ang Kundiman ang madalas na hinihiling ng Haring Alfonso XIII na awitin niya.

Ang mga titik ng kundiman ay nasusulat sa wikang Tagalog na nagsasaad ng – karaniwan na – ng marubdob na pag-ibig, pagsusumamo, pagkasawi, pamamaalam, kamatayan. Ang tema ay laging malungkot. Ang melodiya ay akma sa mga titik: mabagal, madalang, at mahinahong ritmiko na punung-puno ng drama. (Isa sa mga exception dito ang kundimang Ang Maya.)

Ang mga taong buhat sa 1880 hanggang 1930 ang tinawag na panahon ng pamumulaklak ng kundiman.

Kredito kay Nicanor Abelardo (1893-1934) ang pagtataas ng kundiman sa tuktok ng katanyagan at sa antas nito bilang makasining na awitin, kung paanong ang sonata ay pinatanyag naman ni Beethoven. Para kay Abelardo, ang kundiman ay musikang iniaakma sa mga titik nito. Bago pa dumating ang kapanahunan ni Abelardo, ginagamit na ang kundiman sa panghaharana.

Si Abelardo ay isa ring Bulakenyo. Taga San Miguel de Mayumo siya. Nabuhay siya sa loob ng 41 taon lamang. Nguni't nakagawa siya ng may 140 na komposisyon.

Nangunguna sa mga awiting nilikha niya ang klasikang Nasaan Ka Irog. Ang awiting ito ang itinuturing na pinakamagandang halimbawa ng kundiman. Ang musika ay nilapatan ng mga titik na ginawa naman ni Narciso Asistio na ganito ang isinasaad:

Nasaan ka irog at dagling naparam ang iyong paggiliw? Di baga sumpa mong ako'y mamahalin, Iyong itatangi, iyong itatangi magpahanggang libing, subalit nasaan ang iyong pagtingin? Nasaan ka irog at natiis mong ako'y mangulila? At hanap-hanapin, ikaw sa alaala, Nasaan ang sabi mong ako'y iyong ligaya? Ngayong nalulungkot, ngayong nalulungkot ay di ka makita. Irog ko'y tandaan... Kung ako man ay iyong ngayo'y siniphayo, mga sumpa't lambing pinaram mong buo, Ang lahat sa buhay ko ay hindi maglalaho't magsisilbing bakas ng nagdaan 'tang pagsuyo. Nasaan ka irog? Nasaan ka irog?

Sa aming research, hindi namin nalaman kung si Asistio ay taga-Bulakan din, gaya ni Abelardo. Nguni't hindi kami magtataka kung silang dalawa ay magkababayan o magkalalawigan. Naging inspirasyon nina Abelardo at Asistio sa kundimang ito ang kasaysayan ng pag-ibig ng isa nilang kaibigan: si Francisco “Pakong” Tecson at ng isang nagngangalang Segunda, Sapat nang sabihing naging isang malaking kabiguan at kasawian ang pag-iibigan ito para sa dalawang magsing-ibig. Unang isinulat ni Asistio ang mga titik. Sa pagsulat niya ng musikang angkop sa mga titik, lubos ang paggalang ng kompositor – wala siyang pagbabagong ginawa sa mga titik, ang musika ang iniakma niya rito. Nabuo ang awit – ito ay awit ng pag-ibig ni Francisco Tecson; handog ito sa kanya ng kompositor at ng gumawa ng mga titik.

Unang inawit ang Nasaan Ka Irog sa Labor Day Ball sa Santa Ana Cabaret noong 1923 –nang taong ding ang awit ay kinatha. Marami ang humanga. Kinulit ang kompositor na bigyan sila ng kopya kaya't minabuti niyang ipalimbag ito. Ang nalimbag na piyesa ay tinangkilik ng madla; tila apoy na kumalat ang popularidad nito.

Sa inilimbag na 13 edisyon, tinatayang 15,000 kopya ang nabili; walang ibang piyesa ng awit nang kapanahunang iyon ang nakapantay dito.

Sumibol din noong kapanahunan ng kundiman si Juan Buencamino na gaya ni Abelardo, ay taga San Miguel de Mayumo din. Sinulat naman niya ang kundimang Ibong Sawi.

Sa mga lirisista ng kundiman, kasama si JoseCorazon de Jesus, isang makata na lalong kilala sa tawag na Huseng Batute. Siya ang gumawa ng mga titik ng Pakiusap.

(Si Jose Corazon de Jesus din ang gumawa ng tulang Bayan Ko noon pang 1929. Ito'y nilapatan naman ng musika ni Constancio de Guzman. Ang awiting ito ay muling nabuhay sa pamamagitan ni Freddie Aguilar bilang Awit ng EDSA I REVOLUTION.)

Ang pagpapalaganap ng kundiman ay naiwan naman sa mga kilalang mang-aawit ng ating bansa na kinabibilangan nina Jovita Fuentes, Isang Tapales, Atang de la Rama, Conching Rosal, Sylvia La Torre, at Irma Potenciano. Kabilang din sina Ruben Tagalog, Cely Bautista, Celeste Legaspi, Ric Manrique, Jr., Larry Miranda at Cenon Lagman.

Malaki rin ang nagawa ni Armida Siguion Reyna sa kanyang palatuntunang pantelebisyon, ang Aawitan Kita. Bukod kay Armida, umaawit din ng kundiman sa palatuntunang ito sina Lirio Vital, Richard Reynoso at Roberto Natividad.

Mangyari pang nakapag-ambag din ang pelikulang Pilipino sa pagpapalaganap ng kundiman. Ginawa ang Nasaan Ka Irog noong 1937, tampok sina Elsa Oria, Angel Esmeralda, Mila del Sol, Bimbo Danao at Tito Arevalo. Noong 1938, naging pelikuila naman ang Bituing Marikit ns pinangunahan nina Elsa Oria at Rogelio de la Rosa. Dalawang ulit ding ginawa ang Madaling Araw: ang una's noong 1938 na pinagbidahan nina Elsa Oria at Ely Ramos at ang ikalawa'y noong 1958 tinampukan naman nina Amalia Fuentes, Juancho Gutierrez, Susan Roces at Romeo Vasquez. Ang popular na tambalang Rosario Moreno at Rudy Concepsion ang mga bituin sa Pakiusap na isinapelikula nong 1940.

Anupa't ang kundiman ay mananatiling atin: tatak Pilipino . . . awit ng pag-ibig . . . habang may pusong umiibig . . habang may pusong nasasawi. . . .

Marahil, darating ang panahong ang kasalukuyang OPM ang siya namang pagbabalik-balikan at aawitin ng mga seniors-to-be na waring iyon ang kanilang KUNDIMAN, samantalang ang orihinal na KUNDIMAN ay mahahanay na sa mga klasikang musika ng ating lahi.

Salamat kay Rollie sa kanyang sharing!